śr., 2010-02-24 11:08 — Bartłomiej Opaj...

Gdy zapada decyzja o organizacji lakierni, pierwszym wybieranym urządzeniem jest kabina lakierniczo - suszarnicza. Zbierane są wymagane informacje techniczne i oferty cenowe. Pierwsze spotkania z oferentami utrwalają przekonanie inwestora, że aplikacja i suszenie ciekłych materiałów lakierniczych, bez specjalnej kabiny jest niemożliwe. Gdy jednak ekonomiczne aspekty małej dwustanowiskowej lakierni nie uzasadniają zakupu drogiego urządzenia do realizacji krótkich cykli lakierniczych, pojawia się pytanie : … czy można zorganizować lakiernię - bez kabiny ?

Większość dostawców i doradców odpowie że … niestety przepisy ppoż. i ochrony środowiska na to nie pozwalają ! Kabina musi być w lakierni, bo inaczej się nie da lakierować zgodnie z technologią i przepisami ?

Kabina, czy komora lakierniczo - suszarnicza to szczelne, pomieszczenie wydzielone izolowanymi ściankami z materiałów o odporności ogniowej 60 minut, doposażone w silną wentylację nawiewową i własny systemem grzewczy. Wentylator wyciągowe do usuwania rozpylonych materiałów chemicznych. Kanały wentylacji nawiewnej i wywiewnej z filtrami powietrza do zatrzymywania zanieczyszczeń. Wnętrze z mocnym oświetleniem przestrzeni roboczej. Sterowanie podzespołami wentylacji i systemu grzewczego pozwalające na wykonywanie cyklu lakierowania i późniejszego suszenia powłoki. … i to tyle w ramach podstawowej definicji ! Oczywiście sformułowania silna wentylacja, mocne oświetlenie, własny system grzewczy – to elementy kryjące w sobie szereg skomplikowanych elementów konstrukcyjnych i rozwiązań technicznych, spełniających wytyczne bezpieczeństwa. Argumentów na temat wyższości jednego elementu oferowanej kabiny, nad innym jest tak dużo że nie ma sensu się teraz nimi zajmować … gdy celem naszych rozważań jest sprawdzenie - czy kabina lakiernicza w lakierni jest rzeczywiście niezbędna ? Szczególnie, że nie każdy zakład produkcyjny, lub usługowy traktuje lakierowanie jako główny element swojej oferty. Tam gdzie w ramach autoryzacji naprawiane są samochody po kolizjach, a ilość wykonywanych cykli przekracza 4 dziennie - profesjonalna kabina lakierniczo suszarnicza jest koniecznością i znajduje swoje uzasadnienie ekonomiczne w szybkich powtarzalnych i bezbłędnych cyklach lakierniczych.

Gdy jednak usługowy charakter firmy zakłada usługę lakierowania – jako jeden z elementów całej oferty np. w zakładzie mechaniki samochodowej, komisie samochodowym, lub małej dwustanowiskowej lakierni dającej zatrudnienie dwóm osobą – zakup nowoczesnej kabiny lakierniczej nie znajduje tak jasnego uzasadnienia ekonomicznego. W takich przypadkach rozważana jest możliwość zakupu starszego urządzenia z rynku wtórnego, lub taniego produktu ze wschodu. Prowadzone jednak rozmowy z oferentami nowych urządzeń ujawniają duże różnice techniczne pomiędzy urządzeniami z przed 5 - 10 lat, a tymi produkowanymi obecnie.

Wnikliwa analiza wszystkich za i przeciw - oddala korzyści z zakupu urządzenia używanego bo tu, tak jak przy zakupie używanego samochodu, trzeba mieć wiele szczęścia, znać się na tym i wyszukać okazję. Większość oferowanych produktów w cenie do 10 000 euro to urządzenia o prostej konstrukcji, bardzo wyeksploatowane. Już w chwili dostawy i montażu wymagają one poważnych napraw i modernizacji. Ich bezawaryjne funkcjonowanie zaczyna się dopiero po poważnych inwestycjach i czar niskiej ceny pryska. W analizie ofert i dostępnych produktów ujawnia się także przyczyna niskiej ceny kabin ze wchodu, które technologicznie i konstrukcyjnie zbliżone są do urządzeń europejskich z przed 10 lat. Są tanie i nowe … ale konstrukcyjnie przestarzałe. Gdy odbiorca takiego urządzenia postawi dostawcy wymóg doposażenia go w porównywalne rozwiązania z innymi oferowanymi kabin renomowanych producentów z europy to okazuje się, że różnica w cenie zaciera się i kabiny takie są już porównywalne cenowo z markowymi urządzeniami. Niestety to nadal urządzenia ze wschodu o podważalnej reputacji technicznej. Teraz jednak, w wysokiej cenie ofertowej. I co tu zrobić ?

We wszystkich rozważaniach dotyczących kabino suszarki ginie z oczu główny cel technologiczny : lakierowania i suszenia powłoki. Gdy organizację lakierni rozpocznie się od przeanalizowania procesów przygotowania elementu, aplikacji lakieru jego podsychania między warstwowego oraz końcowego suszenia … kabina lakierniczo suszarnicza i jej rozwiązania techniczne przestają już mieć priorytetowe znaczenie. Wtedy kabina staje się tylko jednym z możliwych rozwiązań technicznych i organizacyjnych lakierni. Dobór urządzenia zależy tu od stosowanych materiałów, wymaganej jakości pokrycia i w głównej mierze decyzji użytkownika czy proces technologiczny uzyskania powłoki o wymaganym wysokim efekcie dekoracyjnym zamykany będzie polerowaniem czy też nie ! I tu w analizie całej inwestycji ujawniają się kolejny problem i wymagania. Organizacja lakierni to także inwestycja w strefy przygotowawcze, zaplecze techniczne i niezbędną myjnię. Każde z tych stanowisk to odrębna wentylacja, kanalizacja, instalacja elektryczna z oświetleniem i wyposażenie technologiczne każdego z tych stanowisk. Konieczne jest pozwolenie na budowę, kosztowny projekt i długie formalności. Koszt inwestycji rośnie. Zwiększa się także powierzchnia obiektu przeznaczonego pod lakiernię i zakres koniecznych prac budowlano instalacyjnych. Kabina i jej 25 m/kw okazuje się tylko małą częścią inwestycji, rozrastającej się o kolejne setki m/kw. Proporcje nakładów inwestycyjnych przechylają się w kierunku większej wartości całego obiektu, a nie tak szeroko analizowanej drogiej kabiny lakierniczej. Dwa profesjonalne stanowiska lakiernicze to wartość prostej kabiny lakierniczej. Nagle lakiernia dla dwóch pojazdów z kabiną kosztuje już dwa razy więcej niż sama kabina uznana przecież za duży i znaczący wydatek. Inwestycja w małej lakierni wkracza na poziom setek tysięcy złotych.

Gdy lakiernia organizowana jest w części dzierżawionego budynku, lub obiektu o innym przeznaczeniu docelowym np. magazynie, czy hali produkcyjnej, to nagle jej sformowanie wzbudzać zaczyna ogromne wątpliwości i rodzić podstawowe pytanie : kiedy to się zwróci ? … i czy w ogóle to nastąpi ?

ROZWIÄ„ZANIE IDEALNIE DOPASOWANE

Wyeliminowanie kabiny lakierniczo suszarniczej z lakierni wymagało by wydzielenia pomieszczenie, lub stanowiska posiadającego zbliżone możliwości techniczne do takiej komory, oświetlenie, ogrzewanie, silną wentylację i możliwość sterowania cyklami - lakierowanie / suszenie. Dla potrzeb stanowisk przygotowawczych ... właściwie konieczne jest to samo. Myjnia - nie wymaga już sterowania cyklami, czy silnej wentylacji i wydajnego ogrzewania, tylko oświetlenia i kanalizacji na dużej powierzchni podłogi.

Gdyby te wszystkie elementy dały się połączyć w całość ? Gdyby możliwe było wyeliminowanie niekorzystnych zjawisk pojawiających się na takim zintegrowanym stanowisku, utrudniających realizację kolejnego etapu naprawy … to można by zmniejszyć powierzchnię całej lakierni do jednego, lub dwóch stanowisk o powierzchni 40 – 45 m / kw. każde. Ekonomicznie bardzo atrakcyjna zaleta !

Technicznie jednak … Elementy kabiny lakierniczej i rozbudowanego lakierniczego stanowiska przygotowawczego są do siebie bardzo podobne. Oba te urządzenia mają w całości, lub częściowo okratowaną podłogę z wyciągiem wentylacyjnym. Oba te urządzenia posiadają oświetlenie i górny filtrowany nawiew powietrza przez kratownice sufitu. Gdyby wentylacja takiego stanowiska oparta była o zespół wentylacyjno grzewczy kabiny lakierniczej to automatycznie pojawiła by się możliwość lakierowania w stałej temperaturze i jednoczesnego suszenia lakierów. W procesie przygotowania do lakierowania nie potrzeba ani tak wysokich temperatur jakie osiąga kabina, ani tak wydajnego systemu wentylacyjnego. Dla potrzeb prac przygotowawczych możliwości grzewczo - wentylacyjne kabiny mogą wynosić połowę tego co wymagane jest do lakierowania i suszenia. Skoro tak to jeden zespół wentylacyjno grzewczy standardowej kabiny może jednocześnie obsługiwać dwa takie stanowiska !!!

Dwa stanowiska zmontowane obok siebie, zasilane z zespołu grzewczo wentylacyjnego kabiny lakierniczej z automatyką klap zaprojektowaną i wykonaną w taki sposób, że jedno z nich działa z mocą 100 % tego co osiąga wymiennik ciepła i wentylatory … albo dwa pracujące jednocześnie dzielą tą moc między sobą po 50 %. Podział mocy dzięki płynnemu położeniu klap może także być - płynny np. 80 - 20 %, lub 60 – 40 %. Wszystko zależne od potrzeb użytkownika. W takim układzie na jednym stanowisku można prowadzić wyłącznie prace przygotowawcze, a na drugim samo lakierowanie i suszenie. Można także na obu z nich przygotowywać pojazdy i tu od razu je lakierować, a potem suszyć. Ponieważ układ grzewczy nie jest tak skuteczny jak w małej szczelnej i izolowanej kabinie całość zestawu doposażona zostać może w cztery promienniki podczerwieni zainstalowane na konstrukcji wsporczej i przesuwane wzdłuż boków każdego stanowiska po obu stronach lakierowanego samochodu. W zamkniętej przestrzeni kabiny promienniki takie wymagają specjalnego atestu , a w otwartej przestrzeni opisywanego modułu już nie ! Promiennik suszy szybciej i taniej niż ogrzane powietrze w kabinie. W przypadku baz wodorozcieńczalnych do ich suszenia można użyć promienników, włączyć ogrzewanie stanowiska, lub zastosować dysze Wenturiego zasilane ze sprężarki. Technologicznie nie ma problemów z realizacją procesów wykonania powłoki ochronno dekoracyjnej.

Co jednak z utrzymaniem czystością takiego stanowiska lakierniczego jeżeli chwilę przed malowaniem zakończone zostało szlifowanie szpachlówki ? Trzeba je umyć ! Normalnie jednak jest to zadanie prawie nie wykonalne ponieważ pod kratownicą podłogi zarówno w kabinach jak i na stanowiskach lakierniczych znajduje się mata filtracyjna PAINT STOP, lub filtry kartonowe ANDREA. Nie tolerują one polewania wodą i moczenia.

Rozwiązanie techniczne opisywanego zintegrowanego stanowiska musi uwzględniać konieczność szybkiego zmycia podłogi i kotar działowych lub zastosowanych przegród. Dlatego konieczne jest nadanie otworowi wentylacyjnemu pod kratownicą specjalnego profilowanego kształtu i skanalizowanie go w odpowiednim punkcie. Umożliwi to zachowanie skuteczności wentylacyjnej w wydzielonej strefie i pozwoli na usunięcie mat filtracyjnych z pod krat. Maty przeniesione zastaną bliżej otworów zasysowych i ustawione w pionie, spełniając nadal swoją funkcję ochrony wentylatorów przed pigmentem. Teraz nie będą przeszkadzać w zmywaniu podłogi wodą. Skoro można zmywać podłogę można także umyć samochód lub jego elementy po polerowaniu. Sama operacja polerowania może być wykonana na tym samym stanowisku na którym zakończone zostało lakierowanie.

Gdy lakiernia organizowana jest w części dużego pomieszczenia zintegrowany zespół stanowisk przygotowawczo lakierniczych, posiadać powinien własną lekką konstrukcję wsporcza dla nawiewowego sufitu i kotar działowych, lub innego rodzaju przegród np. szkła w profilach aluminiowych.

W wąskich pomieszczeniach dawnych garaży, czy zaadaptowanego budynku gospodarczego taka konstrukcja wsporcza nie obciąża dachu, czy ścian tylko staje się samodzielną podporą niezależną od obiektu. Teraz opinia konstruktora i nowy projekt budynku staje się zbędny. W wydzielonych pomieszczeniach kotary instalowane na prowadnicach łożyskowanych mogą być składane w trakcie brudnych operacji szlifierskich i polerowania, a rozsuwane tylko w trakcie lakierowania suszenia. Często w pomieszczeniach przejściowo wynajętych na potrzeby lakierni prace budowlane mogą być wykonywane w ograniczonym zakresie. Wtedy zintegrowane stanowiska lakierni nie mogą być skanalizowane ale dalej pełnią swoje wielozadaniowe funkcje. Gdy w hali jest jednak ujęcie kanalizacyjne w niewielkiej odległości od lakierni, a z przyczyn formalnych, lub technicznych, osadzenie krat w posadzce jest nie możliwe … można zastosować wyciąg pionowy w tylnej części stanowiska. Skuteczność oczyszczania będzie mniejsza niż w przypadku wyciągu w posadzce, ale układ nadal działa na poziomie spełniającym wymagania konieczne do lakierowania i prac przygotowawczych. Można także myć lakiernię i elementy spychając wodę do najbliższego ujęcia kanalizacyjnego.

Zespół wentylacyjno grzewczy kabiny ma średnio długość ok. 400 cm i szerokość ok. 120 cm. Dwa stanowiska ze wspólną ścianą działową to szerokości minimum 800 cm ( 2 x 400 ), a nawet 900 cm ( 2 x 450 ). Gdy zespół wentylacyjny stoi centralnie to z obu stron tego modułowego układu, poza strefą roboczą pojawiają się dwie wolne przestrzenie 200 x 130 po obu stronach zespołu wentylacyjnego. Przestrzeń ta idealnie nadaje się na umieszczenie w niej małej sprężarki i systemu uzdatniania sprężonego powietrza, a po drugiej stronie jest miejsce na zbiornik z olejem opałowym dla systemu grzewczego. W efekcie cały zintegrowany zespół modułu lakierniczego ma wymiary ok. 900 cm szerokości ( po 450 na każde stanowisko ) i siedem lub osiem metrów długości w przestrzeni roboczej, plus 120 do 150 cm na zespół grzewczo wentylacyjny ze zbiornikiem i sprężarką. Maksymalnie kompletna dwustanowiskowa lakiernia z mini zapleczem technicznym zajmie powierzchnię 900 x 950 cm tj. 85,5 m/kw. Na tej powierzchni dzięki zastosowaniu zintegrowanych rozwiązań technicznych wykorzystujących funkcje kabiny lakierniczej myjni i stanowisk przygotowawczych możliwe jest skuteczne przeprowadzenia operacji przygotowania, lakierowania, suszenia, polerowania i mycia. Tak powstała idea zaprojektowania i wykonania urządzenia MODULAR INTEGRA opartego o podzespoły kabin lakierniczych renomowanych i cenionych producentów. Idealne i tanie rozwiązanie dla małych lakierni samochodowych, oraz tych które wykonują powłoki na innych elementach niż części karoserii.

W tym przypadku nie trzeba już rezygnować z nowoczesnych rozwiązań zarządzania energią, paliwem, oraz systemów ograniczenia emisji LZO ( jeżeli sama lokalizacja malarni jest kłopotliwa ). Całość tego rozwiązania jest maksymalnie skoncentrowane na małej powierzchni. Do tego tanio - zarówno w zakupie, jak i eksploatacji.

Co na to przepisy ? Krajowe akty prawne stawiają przed projektantem i użytkownikiem instalacji przeznaczonej do lakierowania szereg odrębnych wymogów związanych ze skutecznością i zasadą działania wentylacji, koniecznością oznaczenia i sklasyfikowania stref zagrożenia wybuchem, klasyfikacją pożarową, natężeniem oświetlenia, poziomem substancji lotnych w powietrzu, czy sposobem ewakuacji pracowników. Przepisy takie dotyczą jednak, zarówno lakierni z kabiną jak i tych z pomieszczeniami w których prowadzi się lakierowanie. Żadne przepisy nie dzielą lakierni na takie z kabinami, lub bez. Wymagają tylko aby pomieszczenie w którym jest prowadzona aplikacja i suszenia lakierów spełniało konkretne parametry i było bezpieczne. Nie ma tu już znaczenia, czy pomieszczenie takie wydzielone zostało metalowymi panelami wyprodukowanej kabiny, murowanymi ścianami, szkłem w aluminiowych profilach, czy tylko kotarami działowymi. Gdy osłona całego pomieszczenia, lub budynku stanowiącego wyodrębnioną strefę pożarową, spełnia wymogi ppoż. można w nim prowadzić lakierowanie. Tyle o ogólnych przepisach które nie dostrzegają zalet kabiny lakierniczej w porównaniu z innymi rozwiązaniami i nie preferują jej jako jedynego skutecznego urządzenia dopuszczonego do lakierowania.

W większości przypadków zintegrowane urządzenie kabiny lakierniczo suszarniczej posiada łączną klasyfikację pożarową i wybuchową, oraz gotowe opracowanie analityczne. Producent dostarcza certyfikaty na każdy podzespół, lub sam wydaje deklarację zgodności urządzenia i jego elementów z obowiązującymi przepisami. W przypadku gdy do lakierni wprowadzony zostanie nowo projektowany układ wentylacji to obowiązek zebrania takich certyfikatów i połączenia systemów w całość spadnie na projektanta instalacji. Gdy jednak do budowy lakierni użyte zostaną podzespoły kabiny posiadające już odpowiednie certyfikaty i aprobaty to ilość dokumentów do zgromadzenia jest minimalna.

W efekcie, czy lakiernia wyposażona zostanie w kabinę, czy też w inny system, dokumentacja formalno prawna jest podobna i musi być zgromadzona przez użytkownika a instalacja zgłoszona do użytkowania.

Formalnie – nie ma wymogu organizacji lakierni w oparciu o komorę lakierniczą, a każdy kto twierdzi inaczej dalece nad interpretuje szczegółowe wytyczne prawne, dotyczące bezpieczeństwa ppoż. w trakcie realizacji procesu lakierowania. Nad interpretuje także wymogi BHP i ochrony środowiska. Za zgodność danego rozwiązania wprowadzanego do lakierni z wymogami obowiązującego prawa odpowiadają projektanci formujący dokumentację i rzeczoznawcy branżowi wydający opinie. Dostawca, czy producent danego systemu technicznego musi jedynie dostosować się do postawionych wymogów. Tak właśnie jest w przypadku często podnoszonego argumentu o ekologicznym charakterze kabiny lakierniczo suszarniczej. W praktyce nie wpływa ona w żaden sposób na ograniczenie emisji LZO do powietrza. Do uzyskania pozwolenia na użytkowanie instalacji konieczne są parametry emiterów i moce przesyłowe wentylatorów, temperatura procesu i dane na temat ilości LZO w wyrzucanym powietrzu. Ustawodawca i za nim właściwy urząd nie pyta użytkownika skąd wychodzą emitery zgłaszanej instalacji ! Czy z profesjonalnej kabiny, czy też z wybudowanego z cegieł, wentylowanego i ogrzewanego pomieszczenia. Zakup profesjonalnej kabiny lakierniczej nie zawsze znajduje uzasadnienie ekonomiczne … a często także wymogi technologiczne dotyczące powłoki nie są, aż tak dalece rygorystyczne aby wprowadzić do lakierni kompletną kabinę zamiast systemu MODULAR INTEGRA czy indywidualnie zaprojektowanego i wykonanego systemu grzewczo wentylacyjnego.

Jeżeli mają Państwa pytania, lub wątpliwości związane z instalacjami lakierniczymi, lub wymogami formalno prawnymi, proszę o kontakt e-mail projekter@projekter.pl, lub telefoniczny po nr. 601 221 760. Postaram się udzielić wyczerpujących informacji w tych tematach.